Gezond en actief Culemborg

Uit landelijke onderzoeken blijkt dat Culemborgers het net iets beter doen dan gemiddeld als het gaat om gezonde leefstijl (bewegen, overgewicht en middelengebruik). Dit wil echter niet zeggen dat het goed gaat. Zo beweegt slechts iets meer dan de helft van de Culemborgers voldoende conform de Beweegnorm Beweegrichtlijnen - Kenniscentrum Sport en Bewegen. Mentaal zijn de Culemborgers slechter af dan gemiddeld in Nederland. Zowel de Culemborgse jeugd als volwassenen ervaren meer stress, psychische klachten en suïcidegedachten (bij de jeugd). Ook heeft Culemborg een meer dan gemiddeld aantal zwaar belaste mantelzorgers. Er is dus nog genoeg te doen om te zorgen dat Culemborgers zich geestelijk en lichamelijk goed voelen.

Door je leefstijl iets aan te passen kun je veel ziekten voorkomen, zoals hart- en vaatziekten, diabetes type 2 en obesitas. Bij mensen die een chronische ziekte hebben, kan een gezonde leefstijl bijdragen aan een goed leven met de ziekte. Soms kan een gezonde leefstijl een ziekte zelfs vertragen. Er zijn goede voorbeelden van mensen met diabetes type 2 die dankzij een dieet geen insuline meer hoeven te spuiten (bron: Diabetes Fonds). Bovendien voel je je vaak gelukkiger als je gezond leeft en je verbonden voelt met de mensen om je heen.

Die verbetering is ook nodig om het zorgstelsel haalbaar en betaalbaar te houden. Er zijn namelijk steeds meer ouderen die zorg nodig hebben. Tegelijkertijd zijn er steeds minder zorgverleners. Dit is een landelijke ontwikkeling die we ook in Culemborg zien. De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG), het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) en de zorgverzekeraars (ZV) hebben afgesproken dat er een verschuiving moeten komen naar voorkómen van zorg. De focus moet liggen op gezond blijven en niet zozeer op ziekte en zorg. Dat heet preventie: het voorkomen van ziekten. Dat geldt ook voor Culemborg. Als iedere Culemborger langer gezond blijft, kunnen we de zorg in stand houden. Dus goede, toegankelijke zorg voor iedereen die dat nodig heeft. 

Mischa Peters: “Er is de afgelopen jaren al veel gebeurd. Via de scholen, sportverenigingen en cultuurinstellingen, via programma’s als Dementievriendelijk Culemborg en Een tegen Eenzaamheid. En dankzij vrijwilligers en mantelzorgers. We hebben geïnvesteerd in bewegen, sport en een gezonde leefstijl. We ondersteunen (sport)verenigingen en cultuuronderwijs. En we creëren mogelijkheden voor iedereen – ongeacht achtergrond of omvang van de portemonnee – om hieraan mee te doen. Omdat meedoen niet alleen leuk is, maar ook goed is voor sociale verbindingen, gezondheid en welzijn.

In 2023-2026 ontvangt de gemeente een brede specifieke uitkering (SPUK) om sporten, bewegen en meedoen aan cultuur te stimuleren, gezondheid te bevorderen en de ‘sociale basis’ te versterken. Deze nieuwe regeling omvat alle eerdere akkoorden op het gebied van bewegen, sport, zorg en ontmoeten. Voordeel daarvan is dat er nu één samenhangend plan van aanpak is voor alle doelen uit de verschillende landelijke akkoorden. Dit plan heet ‘Gezond en Actief Culemborg’. Partners in de stad en de gemeenteraad hebben meegedacht over de inhoud van dit plan. En ook inwoners gaven in 2023 via Platform Culemborg hun input.”

Op acht verschillende thema’s zijn er werkgroepen aan de slag om gezond leven makkelijker te maken voor alle inwoners. We noemen drie actuele voorbeelden van activiteiten uit het plan Gezond en Actief Culemborg.

1.    Sportgala

Een goed voorbeeld doet volgen, toch? Culemborg heeft meerdere sporthelden, op topsportniveau maar ook onder onze amateursporters. Tijdens het Sportgala op 12 april 2024 zetten we hen in het zonnetje. Omdat we trots op hen zijn, en omdat zij andere inwoners kunnen inspireren.

2.    Beweegzorg

We hebben effectieve beweegprogramma’s. Bijvoorbeeld Valpreventie voor ouderen, waar ouderen oefeningen doen om stabieler te worden en een val beter op te vangen. Nieuw is de Beweegles, waar mensen met een chronische aandoening in een veilige en ondersteunende omgeving werken aan hun conditie, kracht opbouwen én nieuwe mensen leren kennen! Dit initiatief wordt ondersteund door een fysiotherapeut en beweegcoaches en het is de wens hier in de toekomst huisartsen bij te betrekken. Er zijn beweeglessen voor diverse doelgroepen.

3.    Activiteiten voor ouderen

Voor ouderen worden verschillende activiteiten ontwikkeld. Bijvoorbeeld Valpreventie, waar ouderen oefeningen doen om stabieler te worden. Ook zijn er activiteiten in het kader van Een tegen Eenzaamheid en Dementievriendelijk Culemborg. Nieuw is de Hulpkaart Dementie, waarop de inwoner met dementie invult hoe anderen het beste met hem of haar om kunnen gaan. Bijvoorbeeld als zij de regie kwijtraken tijdens een ommetje of boodschappen doen. Op de kaart staat ook contactinformatie van mensen uit het eigen (zorg)netwerk. De Hulpkaart geeft houvast om langer zelfstandig te kunnen blijven wonen en mee te doen aan de maatschappij.

“Er is niet één ‘one size fits all’-oplossing, want verschillende inwoners hebben verschillende behoeften. Daar houden we rekening mee, zodat er voor iedereen wel een kans is om mee te doen”, vertelt Mischa Peters. “Bewegen hoeft niet heel ingewikkeld te zijn, ook tuinieren, boodschappen tillen en wandelen of fietsen naar je werk dragen al bij aan je gezondheid. Elkaar ontmoeten moet ook heel makkelijk en leuk worden, bijvoorbeeld met activiteitenprogramma’s in onze ontmoetingscentra Bonvie, Salaamander en Bolderburen. Het gaat erom dat we oplossingen vinden waardoor onze inwoners ‘vanzelf’ worden gestimuleerd om te bewegen en gezonder te eten en te drinken. En om ervoor te zorgen dat onze inwoners  zich verbonden voelen met de mensen om zich heen. Onze aanpak is met een positieve blik. We kijken zoveel mogelijk hoe we het ‘normale’ leven kunnen versterken.”

In het plan van aanpak Gezond en Actief Culemborg staan de diverse speerpunten voor bewegen & sport, gezondheid & vitaliteit en sociaal welzijn.